Ooit wel eens gedroomd van een tijdmachine om zomaar een kijkje te kunnen nemen in het verleden? Dit is niet louter toekomstmuziek, want in Haastrecht kan dit gewoon. Afgelopen week bezocht ik het voormalige woonhuis van Paulina Bisdom van Vliet (1840-1923). In haar testament stipuleerde deze rijke weduwe dat het huis na haar dood een museum moest worden. De laatste wens van een enigszins pretentieuze oude dame leidt bijna honderd jaar later tot een hele bijzondere historische ervaring.
De ontvangst in het museum door een vrijwilliger is alleraardigst. Wel word ik meteen een klein kamertje ingeloodst waar wordt gevraagd overschoenen te dragen of op sokken het museum te betreden. Dit om de handgeknoopte tapijten te beschermen tegen vuil en slijtage. De eerste kamer doet gelijk mijn mond openvallen. De inrichting is overdadig, schitterende schilderijen aan de muur, een uniek rariteitenkabinet in de hoek en een enorme verzameling Chinees porselein. Sinds de dood van Paulina in 1923 zijn de meeste objecten niet meer van plaats veranderd.
Het is toegestaan om op eigen gelegenheid door het grote huis te dwalen. In sommige kamers staat een vrijwilliger om iets te vertellen over de collectie en de vroegere bewoners. Alle voorwerpen zijn afkomstig uit de familie Bisdom van Vliet, die in de gouden eeuw een fortuin verzamelde door gunstige financiële beleggingen in de VOC en de WIC. De vader van Paulina liet het huis tussen 1874 en 1877 bouwen. Paulina betrok het pand samen met haar echtgenoot en woonde er na zijn dood in 1881 helemaal alleen (het 18 koppige personeel uiteraard niet meegeteld).
Ondanks haar flinke personeelsbestand en haar vele charitatieve werkzaamheden moet zij zich toch eenzaam hebben gevoeld. Het huis is indrukwekkend, maar ook donker en koud. Aan nieuwerwetsche uitvindingen als elektrisch licht of centrale verwarming deed mevrouw Bisdom van Vliet niet. In haar kleedkamer is bij het raam een stuk tapijt bijna volledig afgesleten. Stond Paulina hier elke dag naar buiten te staren, peinzend over haar nalatenschap? Zij heeft nooit kinderen gekregen en had waarschijnlijk toch de behoefte om haar familienaam te laten voortleven.
Na haar dood werd, zoals in het eerste deel van haar testament stond voorgeschreven, haar een huis een museum. Maar wat er in het tweede deel van haar testament staat is nog onbekend. Dit verzegelde document wordt pas op 1 juni 2023 door een notaris geopend. Mevrouw Bisdom van Vliet wilde letterlijk over haar graf heen regeren. Wat zou erin staan? Ik ben zo nieuwsgierig. Nog een paar jaartjes wachten…
Conclusie
Een bezoek aan het huis van Paulina Bisdom van Vliet is zeker de moeite waard. Aan de ene kant is er museaal gezien zeker ruimte voor verbetering. De informatievoorziening is wat gebrekkig en een audiotour zou hier zeker passen. Aan de andere kant hoort dit bij de sfeer van een kleinschalig museum. De ervaring om in een prachtig oud huis rond te lopen waar je het gevoel bekruipt dat de bewoonster elk moment kan binnenkomen is uniek. Stap dus in die tijdmachine en reis deze zomer naar Haastrecht!
P.S. In de winter is het museum beperkt geopend. Haastrecht is per auto het beste te bereiken. Een goed oefenritje als je bijvoorbeeld een aantal maanden geleden je rijbewijs hebt gehaald. 🙂
Wat een bijzonder huis om doorheen te lopen. En misschien ook wel alleen? (met 18 man personeel)
Prachtig mooi huis, maar zou er voor geen goud in m’n eentje willen wonen.